รศ.ดร.สมพร อิศวิลานนท์ นักวิชาการอาวุโส สถาบันคลังสมองของชาติ ในฐานะผู้เชี่ยวชาญด้านข้าว ได้ให้ข้อมูล ถึงประเด็นว่าข้าวอายุ 10 ปียังสามารถบริโภคได้อยู่ ว่าปกติแล้ว ข้าวจะเก็บไว้ไม่นาน ชาวบ้านจะเก็บไว้ปีต่อปีแล้วขายออก
ส่วนประเทศที่ขาดแคลนข้าว ก็อาจจะเก็บเอาไว้ประมาณ 3-5 ปี แต่ข้าวที่นายภูมิธรรมไปแสดงให้เห็น อันนี้เป็นข้าวที่เป็นคดีความจากโครงการรับจำนำ เลยทำให้อายุยืดมาถึง 10 ปี
เมื่อสอบถามว่าข้าว 10 ปียังสามารถบริโภคได้อยู่หรือไม่ ก็ขึ้นอยู่กับวิธีการเก็บว่ามีการดูแลดีหรือไม่ มีการรมควัน มีความชื้นเข้าไปมากน้อยขนาดไหน มีเชื้อราหรือไม่ ดูจากแง่ของ physical หรือ รูปร่างอย่างเดียวไม่ได้ แต่ถ้ามีเชื้อราก็ไม่ควรบริโภค เพราะเป็นอันตรายกับผู้บริโภค
เพราะฉะนั้นเรื่องนี้ต้องไปตรวจความปลอดภัย ซึ่งจะดูแต่ลักษณะทั่วไปไม่ได้ ควรจะตรวจเรื่องของ food safety เรื่องความปลอดภัยในห่วงโซ่อาหารตามมาด้วย เพราะข้าว 10 ปี เราไม่รู้ว่ามีการรมควันทุกๆ 2-3 เดือน การที่รมไป 10 ปีแล้วมันจะเป็นยังไง อันนี้รัฐบาลไม่ใช่แต่จะขายระบายออก ต้องดูเรื่องความปลอดภัยของผู้บริโภคตามมาด้วย
เมื่อสอบถามว่าแล้วคุณภาพข้าวจะลดลงมีประโยชน์หรือไม่ รศ.ดร.สมพร ระบุว่า กินอิ่มท้องได้ แต่ข้าวหอมมะลิเก็บไว้ 10 ปี ความหอมจะหายไป ข้าวจะมีสีเหลือง เพราะเก็บไว้นาน ถึงแม้ไม่เละ ไม่เน่า ไม่ยุ่ย แต่เวลาไปปรับปรุงคุณภาพ มันก็ไม่ได้ดีเหมือนข้าวที่เก็บปีสองปี
ซึ่งข้าวที่เก็บไว้ 2 ปี อาจจะราคาดีกว่าข้าวที่เก็บไว้ 1 ปี ราคาอาจจะสูงกว่าในเชิงของตลาด เพราะเอาไปทำข้าวมันไก่ ข้าวหมกไก่ ซึ่งจะมีต้นทุนในการเก็บ แต่ข้าวอายุ 10 ปีถึงจะขายออกคุณภาพก็น่าจะต้องเอาคุณภาพมาทอนออกด้วย
เมื่อถามว่าแล้วหากไม่เอาไปรับประทานสามารถเอาไปทำอะไรได้นั้น ก็ระบุว่า สมัยตอน คสช. ถ้าบริโภคไม่ได้ จะเอาไปทำข้าวเป็นอาหารสัตว์ และถ้าต่ำกว่าอุตสาหกรรมอาหารสัตว์ ก็คือไปทำเป็นอุตสาหกรรมแปรรูปหมักเป็นเอทานอล และทำปุ๋ย เพื่อไม่ให้มันเสียหายมาก
ทั้งนี้ตนเองคิดว่า 10 ปี ถ้าเป็นข้าวหอมมะลิยางมันหมดไปแล้ว ข้าวมันก็จะร่วน ทานไม่อร่อย มันไม่เหมือนกับข้าวที่เก็บไว้ 1-2 ปี เพราะฉะนั้นต้องไปตรวจดูวิธีการเก็บของเขา มันมีมาตรฐานขนาดไหน ตนเองไม่ได้อยู่ในเหตุการณ์จึงตอบไม่ได้ แต่หากยังเก็บได้มาตรฐาน มีการรมควัน ก็ต้องไปตรวจดูว่ามันมีเชื้อราเกิดขึ้นหรือไม่ใน 10 ปี ต้องคำนึงถึงความปลอดภัย ไม่ใช่คิดแต่ระบายออกโดยไม่คิดถึงผู้บริโภค เพราะเท่ากับไปทำให้ตลาดข้าวเสียหาย แล้วก็ต้องไม่หลอกลวงผู้บริโภค
และถึงแม้ 10 ปีจะสามารถระบายออกได้ ต้องไปดูว่าจะไปปลอมปนกับข้าวอื่นๆ อีกไหม ในส่วนนี้อาจจะไปปลอมปนกับข้าว 1-2 ปีและขายออกไป ซึ่งผู้บริโภคไม่มีทางรู้ การดูแลลักษณะของห่วงโซ่ ความปลอดภัยรัฐจะต้องทำให้ดี และคำนึงถึงผู้บริโภค
